सर्वनामांचे मुख्य प्रकार, Types of Pronouns

 नमस्कार मित्रांनो, 
आज आपण इंग्रजीतील सर्वनामांची माहिती अगदी सहज आणि सोप्या भाषेत शिकूया . ही माहिती वाचून झाल्यावर तुम्हाला इंग्रजी भाषेतील सर्व प्रकारची सर्वनामे आणि त्यांचे सर्व  प्रकार कोणते आहेत हे  अतिशय सहजपणे लक्षात राहील बरं का ...
सर्वनाम हा शब्द आपण शाळेत असताना कितीतरी वेळा ऐकत असतो . आपण दररोज बोलताना सर्वनामांचा वापरही भरपूर वेळा बिनधास्त पणे करत असतो. आपल्याला गरज आहे ती फक्त त्यांचे प्रकार समजून घेण्याची ...मला  खात्री आहे ही पोस्ट वाचून झाली की , तुम्हाला सर्वनामांबद्दल कसलीही शंका राहणार नाही . चला तर मग सुरू करूया ....
====================================
सुरूवातीला फक्त एक गोष्ट लक्षात ठेवा की, नामाच्या ऐवजी त्या जागेवर जो इतर शब्द वापरला जातो, त्याला सर्वनाम असे म्हणतात ....सर्वनामांचे इंग्रजी भाषेत  नऊ प्रकार आहेत आणि ते इतके सोपे आहेत की, आपण दोन तीन वेळा वाचले की, लगेच लक्षात राहतात....खालील प्रकार बघा....

1) Personal pronouns 
2) Reflexive pronouns 
3) Emphatic pronouns
4) Indefinite pronouns 
5) Demonstrative pronouns
6) Reciprocal pronouns
7) Relative pronouns
8) Distributive pronouns
9) Interrogative pronouns

वरील भलीमोठी नावे असलेले सर्वनामांचे मुख्य प्रकार पाहून कृपया घाबरू नका ...हे खूप सोपे आणि आपण दररोज वापरत असलेलेच शब्द आहेत..आपण आता एक गोष्ट करूया ...एक एक सर्वनामाचा प्रकार बघूया आणि त्यातील सर्वनामे वापरून एक एक वाक्य तयार करूया म्हणजे आपल्याला सर्वनामांची पक्की  ओळख होईल .....
===================================
1) PERSONAL PRONOUNS :

इंग्रजी भाषेत  आठ Personal pronouns आहेेत .  खालील शब्द बघा  . 
1) I (आइ)  मी, मला
2) We (वी)  आम्ही ,आम्हाला 
3) You (यू)  तू, तुला
4) You (यू) तुम्ही, तुम्हाला 
5) He (ही)  तो, त्याला
6) She (शी)  ती, तिला
7) It (  इट)  ते, तेला
8) They (दे) ते, त्या, ती, त्यांना 

वरील सर्वनामापैकी I, You, He, She आणि It हे एकवचनी आहेत तर We, You आणि They हे अनेकवचनी आहेत.
चला आपण नामाऐवजी यांचा वापर कसा होतो ते वाचूया ...
1) मुलांनी  पुष्कळ फळे खाल्ली . 
 Boys ate many fruits. 
2) त्यांनी पुष्कळ फळे खाल्ली.
 They ate many fruits. 
येथे आपण Boys ऐवजी They हे अनेकवचनी सर्वनाम वापरले.
================================
2) He belched after a square meal. 
त्याने पोठभर जेऊन ढेकर दिला.
2) Vijay belched after a square meal. 
विजयने पोटभर जेऊन ढेकर दिला.
================================
3) She requested me to stay at home. 
तिने मला घरी थांबायची विनंती केली .
3) Savita requested me to stay at home. 
सविताने मला घरी थांबायची विनंती केली .
=================================
4) It kept crawling .
ते मंदपणे सरकत राहिले.
4) An earthworm kept crawling. 
गांडूळ मंदपणे सरकत राहिले.

येथे एक गोष्ट लक्षात ठेवा ...I चे अनेकवचन We आहे.
You चे अनेकवचन दुसरे You आहे .
He, She, It चे अनेकवचन They आहे.

====================================

2) REFLEXIVE PRONOUNS : आत्मवाचक सर्वनामे

खालील आठ शब्दांचे अर्थ बघा .....यांना Reflexive pronouns असे म्हणतात .

1) Myself (माइसेल्फ)  मी स्वतः ला
2) Ourselves (अवरसेल्वस)  आम्ही स्वतःला
3) Yourself (योरसेल्फ)  तू स्वतःला
4) Yourselves (योरसेल्वस)  तुम्ही स्वतःला
5) Himself (हिमसेल्फ)  त्याने स्वतः ला
6) Herself (हरसेल्फ)  तिने स्वतः ला
7) Itself (इटसेल्फ)  ते स्वतः ला
8) Themselves (देमसेल्वस)  त्यांनी स्वतः ला

दोन उपयोगी गोष्टी बघा बरं आता ....

1) 🤓 self म्हणजे स्वतः एकटा  आणि  selves म्हणजे त्याचे अनेकवचन (जास्त जण स्वत:)
2) घटकाचे नाव पुन्हा वाचा.. ..Reflexive pronouns. 'Reflex' म्हणजे  प्रतिमा . आपण आरशात पाहिले की स्वत: आपणच दिसतो. Reflexive pronouns म्हणजे वाक्यांतील कर्त्याने स्वत:वरच केलेली क्रिया सांगणारे शब्द आहेत .
आता खालील मराठी आणि इंग्रजी वाक्ये वाचा.

1) I will kill myself. 
👉मी मला स्वतःला ठार मारील.

2) We saved ourselves. 
👉 आम्हीच आम्हाला स्वत:ला वाचवले.

3) Shital burnt herself. 
👉 शीतलने तिला स्वत: ला जाळले.

4) He protected himself from enemies. 
👉 त्याने त्याला स्वतःला शत्रू पासून सुरक्षित ठेवले.

5) You hit yourself. 
👉 तू तुला स्वत:ला मारले.

6) You should keep yourselves away from illness. 
👉 तुम्ही तुम्हाला स्वत:ला आजारापासून दूर ठेवले पाहिजे .

7) They hurt themselves. 
👉 त्यांनी त्यांना स्वतःला दुखापत केली.

8) It laughed itself. 
👉 ते (बाळ वैगेरे)  स्वत:च हसले.

वरील वाक्यांचे शांतपणे  निरीक्षण केल्यावर आपल्या सहज लक्षात येते की, वरील प्रत्येक वाक्यामध्ये कर्त्याने स्वत:वरच क्रिया केली आहे . ज्यावेळी वाक्यात कर्त्याने स्वत:बद्दलच क्रिया केलेली असते त्यावेळी reflexive pronouns वापरावे लागतात.
'मी स्वतः ला ठार करीन.'   या अर्थाची खालील दोन वाक्ये पहा ........
1) I will kill me. ( चूक) 
2) I will kill myself. (बरोबर) 
😈😈😈😈👉 Reflexive pronoun आहे म्हणजे क्रिया स्वत : कर्त्यावरच घडलेली आहे .
खालील वाक्यांचा अर्थ कसा बदलतो ते बघा ....
1) Ramesh helped him.
👉 रमेशने त्याला मदत केली . या वाक्यात रमेशने दुसर्‍या कोणत्यातरी  मुलाला मदत केली .
2) Ramesh helped himself. 
👉 रमेशने त्याला स्वतःलाच मदत केली .
अजून दोन वाक्ये पहा ...........
1) Savita blamed her. 
👉 सविताने तिला दोष दिला . या वाक्यात सविताने इतर मुलीला दोष दिला आहे .
2) Savita blamed herself. 
👉 सविताने तिला स्वत:ला दोष दिला.
-----------------------------------------------------------------------------
वरील शब्द myself, ourselves, yourself, yourselves, himself, herself, itself आणि themselves हे वाक्यातील क्रियापदांनंतर लिहावे लागतात . वाक्यांतील कर्त्याने केलेली क्रिया त्याच्या स्वतःवरच घडली हे दाखवण्यासाठी वरील आठ शब्दांचा उपयोग होतो . म्हणूनच यांना  reflexive pronouns म्हणजे स्वतःची प्रतिमा किंवा स्वत:चा आरसा दाखवणारे शब्द म्हणतात

==============================

3) EMPHATIC PRONOUNS :

खालील आठ शब्दांचे अर्थ बघा .....यांना Emphatic pronouns  असे म्हणतात . तुम्हाला या ठिकाणी थोडा गोंधळ झाला आहे असे वाटू शकते कारण हे शब्द तुम्ही पुन्हा वाचत आहात पण मित्रांनो Reflexive pronouns आणि Emphatic pronouns हे एकच शब्द आहेत पण यांचा वाक्यांमध्ये वेगवेगळ्या ठिकाणी आणि वेगवेगळ्या उद्देशाने वापर होतो . तुम्हाला हे थोड्या वेळाने लक्षात येईलच.....

1) myself (माइसेल्फ)  मी स्वतः ला
2) ourselves (अवरसेल्वस)  आम्ही स्वतःला
3) yourself (योरसेल्फ)  तू स्वतःला
4) yourselves (योरसेल्वस)  तुम्ही स्वतःला
5) himself (हिमसेल्फ)  त्याने स्वतः ला
6) herself (हरसेल्फ)  तिने स्वतः ला
7) itself (इटसेल्फ)  ते स्वतः ला
8) themselves (देमसेल्वस)  त्यांनी स्वतः ला

 वरील आठ शब्द जेव्हा वाक्याच्या  सुरूवातीलाच नाम किंवा सर्वनामानंतर येतात तेव्हा त्यांना Emphatic pronouns म्हणतात . खालील वाक्ये बघा ...

1) I myself cooked dinner. 

2) We ourselves cleaned our room. 

3) You yourself burnt your fingers. 

4) You yourselves invited failures. 

5) He himself lost money. 

6) She herself gathered people. 

7) It itself scaled. 

8) They themselves left positions of power .

===============================

4) INDEFINITE PRONOUNS :

खालील अनिश्चित सर्वनामे आणि त्यांचे मराठीतील अर्थ  बघा...

1) Someone      (समवन)      कोणीतरी 
2) Somebody     (समबडी)   कोणी एक 
3) Something    (समथिंग)   काहीतरी 
4) Everyone      (एवरीवन)   प्रत्येकजण
5) Everybody    (एवरीबडी)  प्रत्येकजण
6) Everything   (एवरीथिंग)  सर्व काही 
7) Anyone         (एनीवन)      कोणीही 
8) Anybody       (एनीबडी)    कोणीही
9) Anything      (एनीथिंग)     काहीही
10) None           (नन)       काहीही नाही 
11) Nobody      (नोबडी)   कोणीही नाही
12) Nothing     (नथिंग)     काही नाही 
13) One          (वन)       एकजण
14) Few          (फीव)     थोडे 
15) Many       (मेनी)      पुष्कळ ,अनेक 
16) All            (आँल)      सर्व 
17) Some       (सम)       काही 
18) Others     (आँदर्स)    इतर
19) Same        (सेईम)     एकसारखे
20) Both         (बोथ)      दोघे
21) Any           (एनी)      काही 
22) Other        (आदर)    इतर 

खालील वाक्ये वाचा म्हणजे अनिश्चित सर्वनामे (Indefinite Pronouns)  सहजपणे लक्षात रहायला मदत होईल .......

1) कोणीतरी येऊन मला काल निमंत्रण दिले .
👉 Someone came and invited me yesterday. 

2)  कोणी एकजण येईल आणि मला मदत करील.
👉 Somebody will come and bolster me. 

3) काहीतरी चुकलय म्हणूनच त्याने माझी निंदा केली .
👉 Something went wrong that's why he slandered me. 

4) प्रत्येकजण पैसा आणि प्रसिद्धी यांच्या मागे  लागलाय .
👉Everyone is running after name and fame. 

5) प्रत्येकजणाला या कार्यक्रमात नाचायचे आणि गायचे आहे .
👉 Everybody has to dance and sing in this function. 

6) सर्व काही ठीक होईल . तू निश्चिंत रहा माझ्या मित्रा.
👉 Everything will be okay.  Be carefree my friend. 

7)  कोणीही या देशाचे नागरिकत्व  प्राप्त करू शकतो .
👉 Anyone can obtain citizenship of this country. 

8) कोणाकडे कुपोषणाविरूद्ध लढायची शक्ती आहे का ?
Does anybody have that willingness to fight against malnutrition? 

9) आपण जीवनात काहीही प्राप्त करू शकतो.
👉Anything can be achieved in life

. 
10)  कोणीही मला सुखदु:खात मदत केली नव्हती 
👉None had helped me during my tough time. 

11) कोणाही तुझे भाषण ऐकण्यासाठी इच्छुक नाही .
👉Nobody is interested in your lecture. 

12) आज दिवसभर काहीही महत्त्वाचे घडू शकले नाही .
👉 Nothing important could happen today. 

13) व्यक्तीने स्वत:चा मोठेपणा सांगू नये.
👉One should not blow one's trumpet. 

14) थोडेजण सुखरूप परतले आहेत.
👉 Few have returned unhurt.

15) अनेकजण फक्त कामापुरते मित्र असतात.
👉 Many are only fair weather friends.

16) सर्वजण तटस्थपणे राहतात जेव्हा खरी गरज असते .
👉 All sit on the fence when they  are really needed. 

17) काहीजणांनी गोष्ट मान्य केली परंतु आदित्यने विरोध केला

 👉 Some jumped together but Aditya raised his voice. 

18) इतरांनी मला नकार दिला परंतु तुम्ही मला काम दिले.
👉 Others turned me down but finally you employed me.  

19) सारखे एकत्र येतात हा माझा अनुभव आहे .
👉Same join their hands and come together.  

20) दोघेही एकसारखे आहेत .
👉Both are identical. 

21) मी त्यांच्यापैकी काहीजणांना स्पष्टपणे पाहू शकलो नाही .
👉I couldn't see any of them clearly. 

22) एखादा किंवा इतर येथे येऊन जाऊ शकतो .
👉One or other can come here and go back. 

==============================

5) DEMONSTRATIVE PRONOUNS :

इंग्रजी भाषेत सहा Demonstrative pronouns आहेत . हे शब्द व्यक्ती आणि वस्तू यांचा निर्देश करण्यासाठी वापरतात . खालील सहा शब्द बघा...

1) This (दिस) हा, ही, हे

2) That (दॅट) तो, ती, ते

3) These (दिज) हे, ह्या, ही

4) Those (दोज) ते, त्या, ती

5) Such (सच) असे, असा, अशी

6) Yonder (याँडर) पलीकडे 

यांचा उपयोग कसा केला जातो बघूया ...

1)This - जवळची एक वस्तू दाखवण्यासाठी This वापरतात.

2)That - दूरची एक वस्तू दाखवण्यासाठी That वापरतात.

3) These - जवळच्या अनेक वस्तू दाखवण्यासाठी These वापरतात.

4) Those - दूरच्या अनेक वस्तू दाखवण्यासाठी Those वापरतात.

5) Such - वस्तूची स्थिती किंवा अवस्था दाखवण्यासाठी वापरतात.

6) Yonder - पलीकडे 

1) हे माझे घर आहे .

This is my house. 

2) ते माझे शेत आहे .

That is my farm. 

3) ह्या माझ्या बहिणी आहेत.

These are my sisters. 

4) ते माझे मित्र आहेत.

Those are my friends. 

5) माझे गाव पलीकडे आहे .

Yonder is my village. 

6) माझी अशी परिस्थिती आहे .

Such is my condition. 

===============================

6) RECIPROCAL PRONOUNS:

जी सर्वनामे परस्पर संबंध दाखवण्यासाठी वापरली जातात त्यांना Reciprocal pronouns म्हणतात . या प्रकारची दोन सर्वनामे आहेत.

1) Each other (इच आँदर)  एकमेकांना 

2) One another (वन अनादर) एकमेकांना 

लक्षात ठेवा : 

1) दोन व्यक्ती किंवा वस्तू यांच्यातील संबंध सांगताना each other वापरावे.

2) दोन पेक्षा जास्त व्यक्तीं किंवा वस्तू यांचा संबंध दाखवण्यासाठी one another वापरावे.

खालील वाक्ये शांतपणे वाचा ....

1) Rajesh and Aditya respected each other. 

2) Violent people killed one another. 

================================

7) RELATIVE PRONOUNS :

दोन वाक्ये जोडण्यासाठी Relative pronouns वापरले जातात . पहिल्या वाक्यातील नामासाठी दुसर्‍या वाक्याच्या सुरूवातीला हे सर्वनाम वापरतात.

1) who (हू) जो, जी, जे

2)whom (हूम) ज्याला, जिला

3)whose (हूज) ज्याचे, जिचे, ज्याचा

4)which (विच) जे

5)that (दॅट) जे, जी, जो

6)what (व्हाट) की जे

7) but (बट)  ज्याला, जिला

चला आपण तयार वाक्ये वाचूया ....

1) Who - जो

1) Aditya is a boy who is always busy.

आदित्य असा मुलगा आहे जो नेहमी व्यस्त असतो. 

2) Whom - जिला

2) She is Shital, whom I often provide food. 

ती शीतल आहे, जिला मी नेहमी अन्न पुरवतो.

3) Whose - ज्याचे

3)  That is my friend, whose name is Aditya. 

तो माझा मित्र आहे ज्याचे नाव आदित्य आहे .

4) Which - जे

4) This is the book, which is very crucial for UPSC. 

हे ते पुस्तक आहे ,जे केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या परीक्षेसाठी निर्णायक आहे .

5) That - जे

5) This is the farm, that I bought last week. 

हे ते शेत आहे, जे मी मागच्या आठवड्यात खरेदी केले.

6) What - जे

6) I couldn't understand, what he said. 

त्याने जे सांगितले ते मी समजू शकलो नाही .

================================

8) DISTRIBUTIVE PRONOUNS :

या सर्वनामांचा उपयोग अनेक व्यक्ती किंवा वस्तू यांचा उल्लेख करण्यासाठी केला जातो .

1) Each (इच) प्रत्येक 

2) Either (इदर) दोन्हीपैकी एक 

3) Neither (नीदर) दोन्हीपैकी एकही नाही 

यांचा उपयोग करून वाक्य कसे तयार करावेत ते पाहूया चला....

 1) त्यांच्यापैकी प्रत्येकजण वेगाने पळतो.

Each of them runs fast. 

2) तुमच्या दोघांपैकी एकाला बक्षीस मिळाले.

Either of you got that prize. 

3) त्यांच्या दोघांनाही बक्षीस भेटू शकले नाही .

Neither of them could get the prize. 

===============================

9) INTERROGATIVE PRONOUNS:

 या सर्वनामांचा उपयोग  वाक्यात प्रश्न विचारण्यासाठी केला जातो त्यामुळे या सर्वनामांना Interrogative pronouns म्हणजेच प्रश्नार्थक सर्वनामे म्हणतात . खालील शब्द आणि त्यांचा वापर कसा केला आहे ते बघूया....

1) who (हू) कोण 

2) whom (हूम) कोणाला 

3) what (व्हाट) काय 

4) which (विच) कोणता, कोणती, कोणते

5) whose (हूज) कोणाचा, कोणाची, कोणाचे

चला उपयोग शिकुया....

1) तुझे वर्गशिक्षक कोण आहेत ?

Who is your class teacher? 

2) ही कोणाची संपत्ती आहे ?

Whose is this property? 

3)  शाहरूखचा अलिकडील सिनेमा कोणता?

Which is  the latest movieof Shahrukh?

4) तू काय खात आहेस ?

What are you eating? 

5) तू कोणाला मदत केली ?

Whom did you help? 

=================================